Ο ρόλος των ετικετών τροφίμων ανέκαθεν ήταν πολύ σπουδαίος, καθώς παρέχουν στον καταναλωτή πολύ σημαντικές πληροφορίες για το προϊόν που έχει μπροστά του και θέλει να αγοράσει. Πολύ περισσότερο σήμερα που οι ρυθμοί της σύγχρονης ζωής είναι τόσο γρήγοροι που μας αναγκάζουν να στρεφόμαστε στην κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων.
Δυστυχώς όμως, παρ΄ όλο που μελέτες έχουν δείξει πως οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για διατροφικές πληροφορίες, οι περισσότεροι από αυτούς δε μπορούν να τις κατανοήσουν, αφού οι ετικέτες τους προκαλούν σύγχυση. Μάλιστα, σε έρευνα του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων το 2006 σχετικά με τις ετικέτες τροφίμων, βρέθηκε ότι μόνο το 1/3 του καταναλωτικού κοινού είναι σε θέση να τις κατανοήσει.
Αν και για πολλούς οι ετικέτες τροφίμων θεωρούνται περιττές, στην πραγματικότητα αποτελούν απαραίτητα εργαλεία που μας βοηθούν να αξιολογούμε τρόφιμα και να αποφασίζουμε αν τελικά θέλουμε να τα καταναλώσουμε. Είναι πολύ σημαντικό όμως να γνωρίζουμε πώς να διαβάζουμε σωστά μια ετικέτα τροφίμων, ούτως ώστε να μπορούμε να αντλούμε όλες τις σημαντικές πληροφορίες που περικλείουν. Με μια πρώτη ματιά μια ετικέτα τροφίμων φαίνεται δυσνόητη, αν την παρατηρήσουμε όμως λίγο πιο προσεκτικά θα διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι αρκετά απλή.
Στην πράξη, λοιπόν, σε μια ετικέτα ενός συσκευασμένου τροφίμου αναγράφονται οι εξής πληροφορίες: τα συστατικά, το συνολικό βάρος ή όγκος, η ημερομηνία παραγωγής και λήξης και τέλος η διατροφική ανάλυση του προϊόντος. Όσον αφορά στη διατροφική ανάλυση δίνονται πάντα πληροφορίες για την ενέργεια του τροφίμου, δηλαδή πόσες θερμίδες δίνει, τα βασικά μακροθρεπτικά συστατικά απ΄ τα οποία αποτελείται, που είναι οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λίπη, αλλά και για τα μικροθρεπτικά συστατικά που περιέχει και είναι οι βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία και τα μέταλλα.
Για να γίνουν όλα πιο κατανοητά, ας αναλύσουμε την ετικέτα που φαίνεται δίπλα και αφορά σε δημητριακά πρωινού (κάντε κλικ στην ετικέτα για να τη δείτε σε μεγαλύτερο μέγεθος):
Όπως βλέπουμε στο πάνω μέρος της ετικέτας αναγράφονται όλα τα συστατικά του προϊόντος, αρχίζοντας με αυτό που περιέχεται στη μεγαλύτερη ποσότητα και τελειώνοντας με εκείνο που περιέχεται στη μικρότερη. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή άτομα που πάσχουν από κάποια αλλεργία ή μεταβολικό νόσημα που δεν τους επιτρέπουν να καταναλώνουν κάποιο συγκεκριμένο συστατικό. Σε αυτό τρόφιμο σημειώνεται ότι περιέχεται γάλα, σιτάρι και κριθάρι, γεγονός που μπορεί να το καθιστά ακατάλληλο για άτομα με δυσανοχή στη λακτόζη ή δυσανεξία στη γλουτένη – κοιλιοκάκη.
Συνεχίζοντας στον πίνακα που περικλείει τις πληροφορίες διατροφής, παρατηρούμε ότι αποτελείται από τρεις στήλες. Στην πρώτη αναγράφονται απλώς η ενέργεια και τα συστατικά του τροφίμου, στη δεύτερη στήλη φαίνεται η περιεκτικότητα αυτών σε 100 gr προϊόντος, ενώ στην τρίτη τι περιέχεται σε μια μερίδα, δηλαδή 30 gr δημητριακών μαζί με 1 φλιτζάνι τσαγιού γάλα 1,5% λιπαρά. Για παράδειγμα, εάν καταναλώσουμε 100 gr προϊόντος θα “πάρουμε” 374 kcal, ενώ σε περίπτωση που καταναλώσουμε 1 μερίδα (βλέπε παραπάνω) 171 kcal.
Τα συστατικά στα οποία αξίζει να δίνουμε προσοχή είναι τα σάκχαρα, τα κορεσμένα λίπη, τα trans λίπη και το νάτριο (αλάτι) που μπορεί να γίνουν επιβαρυντικά για την υγεία και έτσι καλό θα είναι να προτιμάμε τα τρόφιμα που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε αυτά. Αντίθετα, είναι σημαντικό να επιλέγουμε προϊόντα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (προϊόντα ολικής αλέσεως), καθώς είναι πολύ ευεργετικές για την καλή λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος και την υγεία μας γενικότερα.
Κλείνοντας την περιγραφή του πίνακα με τις βιταμίνες και τα μέταλλα, βλέπουμε για παράδειγμα ότι από 100 gr προϊόντος προσλαμβάνουμε 100 mg βιταμίνης C, ενώ από 1 μερίδα προσλαμβάνουμε 31 mg. Ο αριθμός που αναγράφεται μέσα στην παρένθεση είναι το ποσοστό κάλυψης του RDA ή της ΣΗΠ (Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη). Το RDA ή ΣΗΠ είναι η ποσότητα κάθε θρεπτικού συστατικού που πρέπει να προσλαμβάνει κανείς καθημερινά, σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, προκειμένου να καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες του και να διατηρεί την καλή του υγεία. Έτσι, λοιπόν, καταναλώνοντας 1 μερίδα (30 gr δημητριακών με 1 φλιτζάνι τσαγιού γάλα 1,5% λιπαρά) καλύπτουμε το 52% των ημερήσιων αναγκών μας σε βιταμίνη C. Παρ΄ όλο που ένα τρόφιμο μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο ποσοστό του RDA (των ημερήσιων αναγκών μας) για κάποιο θρεπτικό συστατικό, αυτό δε σημαίνει πως μπορεί να αποτελέσει και πλήρη τροφή ούτως ώστε να καταναλώνεται κατά αποκλειστικότητα. Το κλειδί για καλή υγεία είναι ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο που αποτελείται από μια ποικιλία τροφίμων!
Τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να γίνουν πιο κατανοητές οι ετικέτες τροφίμων, προστέθηκε και ένας νέος τρόπος αναγραφής των θρεπτικών συστατικών, όπως μπορεί να έχετε δει στις συσκευασίες των δημητριακών και των αναψυκτικών.
Πρόκειται για το σύστημα GDAs – Ενδεικτική Ημερήσια Πρόσληψη, που εφαρμόζεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και αποτελεί έναν πιο απλουστευμένο τρόπο παρουσίασης όλων των προαναφερθεισών πληροφοριών. Συγκεκριμένα, ο οδηγός αυτός δίνει πληροφορίες για τις θερμίδες, τα σάκχαρα, τα κορεσμένα λίπη και το αλάτι (τα συστατικά δηλαδή που όπως αναφέραμε προηγουμένως πρέπει να προσέχουμε περισσότερο) που περιέχονται σε μια συγκεκριμένη ποσότητα τροφίμου, καθώς και το ποσοστό κάλυψης των προτεινόμενων ημερησίων αναγκών των ενηλίκων, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα να ξέρουμε πόσο ισορροπημένη είναι η διατροφή μας.
Παρατηρούμε, λοιπόν, πως εάν αφιερώσουμε λίγα μόνο λεπτά στην ανάγνωση μιας ετικέτας μπορούμε να αντλήσουμε πολλές και σημαντικές πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να αξιολογούμε τα τρόφιμα και να κάνουμε συνειδητά υγιεινές επιλογές. Για αυτό την επόμενη φορά που θα επισκεφθείτε το σούπερ μάρκετ προσπαθήστε να δώσετε μια πιο προσεκτική ματιά στις ετικέτες των προϊόντων που επιθυμείτε να αγοράσετε!