Όλοι νομίζω θυμόμαστε την αεροπορική τραγωδία που συγκλόνισε τον κόσμο, την 1η Ιουνίου του 2009, όταν ένα Airbus 330 της Air France κατέπεσε στον Ατλαντικό και είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο 228 ανθρώπων.
Ο λόγος που ανασύρουμε ένα τόσο παλιό θέμα είναι γιατί τώρα βγήκαν τα στοιχεία που μπορούν να μας κάνουν να κατανοήσουμε καλύτερα τι έγινε εκείνο το βράδυ, αλλά και στο πώς να κάνουμε τα αεροπορικά ταξίδια ασφαλέστερα στο μέλλον.
Σε άρθρο που δημοσίευσε το Popular Mechanics, υπάρχουν αναλυτικά οι διάλογοι των πιλότων όπως καταγράφηκαν από το μαύρο κουτί, λίγο πριν την πρόσκρουση. Οι διάλογοι είναι πραγματικά συγκλονιστικοί και αξίζει να αφιερώσετε λίγα λεπτά για να τους διαβάσετε.
Το συμπέρασμα που καταλήγει κάποιος αφότου τους διαβάζει είναι ότι το ατύχημα αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί πολύ εύκολα. Πρόκειται μάλλον για μια κλασσική περίπτωση ανθρωπίνου λάθους και απειρίας.
Όπως διαβάζουμε στους διαλόγους, ο κυβερνήτης, Marc Dubois, με πάνω από 11000 ώρες πτήσης, είχε φύγει από το πιλοτήριο για να ξεκουραστεί λίγο, και άφησε στη θέση του δύο νεότερους πιλότους με πολύ λιγότερη εμπειρία από αυτόν. Οι δύο άλλοι πιλότοι ήταν ο 32χρονος άπειρος πιλότος Pierre-Cédric Bonin και ο 37χρονος David Robert ο οποίος είχε μόνο τις διπλάσιες ώρες πτήσης από τον Bonin.
Καταρχάς, το αεροπλάνο εισέρχεται σε μια ζώνη έντονων καιρικών φαινομένων, ενώ συνήθως τα άλλα αεροπλάνα αποφεύγουν τέτοιες περιοχές ανεβαίνοντας ύψος ή και ακόμη αλλάζοντας πορεία. O Bonin όμως επισημαίνει ότι η εξωτερική θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη της συνηθισμένης και με το βάρος που έχουν δεν μπορούν να ανέβουν υψόμετρο.
Οι δύο πιλότοι όμως αποφασίζουν να περάσουν μέσα από τα σύννεφα και γι΄αυτό ανοίγουν το αντιψυκτικό σύστημα για να μη δημιουργηθεί πάγος πάνω στα φτερά και στα όργανα του αεροπλάνου.
Όπως όμως προχωρούν καταλαβαίνουν ότι δεν είχαν ρυθμίσει το ραντάρ σωστά και κατευθύνονται σε περιοχή με πολύ έντονα καιρικά φαινόμενα. Ξαφνικά ακούγεται ένας συναγερμός και ο αυτόματος πιλότος σταμάτησε να λειτουργεί γιατί οι εξωτερικοί μετρητές ταχύτητας του αεροπλάνου είχαν παγώσει. Από τότε τον έλεγχο του αεροπλάνου τον έχουν (ή τουλάχιστον έτσι πίστευαν) οι δύο πιλότοι.
Ο Bonin τότε χωρίς καμιά λογική αρχίζει να ανεβάζει απότομα το αεροπλάνο, παρότι πριν από λίγα λεπτά είχε πει ότι μια «ανάβαση» δεν θα ήταν ασφαλής λόγω της αυξημένης εξωτερικής θερμοκρασίας.
Όπως όμως ανεβαίνει υψόμετρο μειώνεται η οριζόντια ταχύτητα του αεροπλάνου. Η μείωση της οριζόντιας ταχύτητας του αεροπλάνου οδηγεί σε απώλεια αεροδυναμικής στήριξης και μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες. Όταν οι μετρήσεις από τους αισθητήρες ταχύτητας επανέρχονται στο κανονικό, ο δεύτερος πιλότος, ο Robert, κατανοεί το λάθος που έγινε και αρχίζει να κατεβάζει το αεροπλάνο.
Το αεροπλάνο ανακτά ταχύτητα και όλα φαίνονται να πηγαίνουν καλά προς στιγμήν. Όμως ο Bonin, χωρίς εξήγηση, ακόμη κρατά τον μοχλό σε θέση ανάβασης και δεν μειώνει την γωνία του αεροπλάνου.
Όπως δείχνει και το ντοκουμέντο στο Popular Mechanics, ο Bonin πιστεύει ότι πρέπει να ενεργήσει σαν να βρίσκεται σε mode απογείωσης. Δεν λαμβάνει υπόψη όμως ότι τώρα το αεροπλάνο βρίσκεται στα 37000 πόδια και ο αέρας είναι λιγότερο πυκνός και οι συνθήκες που επικρατούν είναι διαφορετικές από αυτές του εδάφους.
Έτσι το αεροπλάνο φτάνει στο maximum ύψος του και μετά αρχίζει μια βύθιση προς τον ωκεανό.
O Roberts δεν γνώριζε ότι ο Bonin όλη αυτή την ώρα «ανέβαζε» το αεροπλάνο και έτσι δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί συνέβαιναν όλα αυτά. Στο πιλοτήριο υπήρχε πλήρης ασυνεννοησία. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι το αεροπλάνο έχει χάσει την αεροδυναμική στήριξή του, αυτό που στα αγγλικά λέγεται “Stall”. O Roberts σαν μεγαλύτερος και πιο έμπειρος πιλότος παίρνει τον έλεγχο του αεροπλάνου.
Την ίδια στιγμή μπαίνει μέσα και ο κυβερνήτης του αεροπλάνου που προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει. Όπως είναι φυσικό ούτε αυτός έχει ιδέα, αλλά είναι πολύ πιθανό αν είχε πάρει την θέση του κυβερνήτη νωρίτερα, να είχε αποφευχθεί αυτή η τραγωδία. Αντιθέτως, κάθεται στο πίσω κάθισμα και δίνει οδηγίες στους πιλότους.
Ενώ έχουν φτάσει στα 10000 πόδια ο Roberts αναρωτιέται γιατί το αεροπλάνο δεν ανεβαίνει και τότε ο Bonin κάνει την «αποκάλυψη» ότι όλη αυτή την ώρα είχε τραβηγμένο τον μοχλό ανάβασης. Ο Roberts δεν το γνώριζε αυτό γιατί το Airbus έχει ένα σύστημα να δέχεται «εντολές» και από τους δύο πιλότους σε αντίθεση με τα κλασικά αεροπλάνα, που όποια κίνηση κάνει ένας πιλότος γίνεται και στον μοχλό του άλλου.
Ο Roberts παίρνει τον έλεγχο και προσπαθεί να αποφύγει το μοιραίο, αλλά βρίσκονται ήδη στα 2000 πόδια και τα περιθώρια έχουν στενέψει.
Μετά από λίγα δευτερόλεπτα σταματάει η ηχογράφηση. Το αεροπλάνο έχει πέσει στον ωκεανό.
Όπως φαίνεται από τις ηχογραφήσεις, το ατύχημα αυτό ήταν ένας συνδυασμός απειρίας, ανθρωπίνου λάθους και ασυνεννοησίας. Αν ο Bonin δεν είχε αρχίσει την ανάβαση το αεροπλάνο θα περνούσε κανονικά μέσα από την κακοκαιρία, με λίγες αναταράξεις και μετά θα συνέχιζε κανονικά.
Η αδυναμία των πιλότων να επικοινωνήσουν και να κατανοήσουν την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οδήγησε στο ατύχημα.
Από εδώ και πέρα σίγουρα η εκπαίδευση των πιλότων θα αλλάξει για να εκπαιδεύονται και σε τέτοιες συνθήκες.
Θα πρέπει να γίνει «δίδαγμα» σε όλους, όχι μόνο τους πιλότους, ότι οι απότομες και σπασμωδικές κινήσεις μόνο καταστροφή μπορούν να φέρουν.
Αν για 10 δευτερόλεπτα μόνο είχαν σταματήσει να «ανεβοκατεβάζουν» το αεροπλάνο τα πράγματα μπορεί να ήταν πολύ διαφορετικά.